Ongewenst gedrag en een te hoge werkdruk kunnen lichamelijke, mentale en sociale klachten veroorzaken. De Arbowet noemt dit psychosociale arbeidsbelasting (PSA). Als werkgever ben je wettelijk verplicht om PSA te voorkomen en verminderen. In dit artikel legt verzuimspecialist Sazas uit wat je kunt doen tegen ongewenst gedrag op de werkvloer. Je kunt bijvoorbeeld een PSA-beleid opstellen, een externe vertrouwenspersoon inhuren en een klachtenprocedure opzetten. Dit is belangrijk, want ongewenst gedrag kan grote gevolgen hebben voor zowel je medewerkers als je bedrijf.
5 thema’s binnen PSA
In de Arbowet staan 5 thema’s van PSA. Om duidelijk te maken hoe PSA kan ontstaan, leggen we hieronder de PSA-thema’s uit.
1. Werkdruk
Werkstress door werkdruk ontstaat wanneer de belasting (de werklast) groter of juist kleiner is dan de belastbaarheid (de hoeveelheid werk die iemand aankan). Dit kan 2 kanten op gaan: onderbelasting en overbelasting. Ook te weinig werk kan stress opleveren.
2. Pesten
Pesten is het voor een langere tijd vernederen, intimideren of vijandig gedragen tegenover dezelfde persoon. Deze persoon kan zich hier moeilijk of zelfs helemaal niet tegen verzetten. Er zijn vele vormen van pesten tijdens het werk mogelijk. Hierbij kun je denken aan roddelen, buitensluiten, negeren, bespotten, iemand het werk lastig maken, iemand kwetsen met woorden, bedreiging en het misbruiken van macht, lichamelijk geweld en online pesten.
3. Seksuele intimidatie
Seksuele intimidatie is een vorm van ongewenst gedrag met een seksueel karakter. Dit kan zowel verbaal (met woorden) als non-verbaal (met lichamelijke acties) zijn. Denk aan ongepaste grappen of opmerkingen, het ongevraagd tonen van pornografische afbeeldingen of ongewenst lichamelijk contact. Ook te ver in iemands comfortzone komen hoort hierbij.
4. Discriminatie
Discriminatie op het werk vindt plaats wanneer iemand anders wordt behandeld op basis van persoonlijke kenmerken. Dit kan zijn op basis van ras, geloofs- of levensovertuiging, nationaliteit, afkomst, leeftijd, geslacht, seksuele geaardheid, handicap of ziekte. Het slachtoffer wordt bijvoorbeeld uitgescholden, buitengesloten, moet vaker vervelende klussen opknappen of krijgt slechtere arbeidsvoorwaarden bij onderhandelingen.
5. Geweld en agressie
Tijdens het werk kunnen medewerkers te maken krijgen met agressie en geweld. Dit kan in verschillende vormen voorkomen, zoals slaan, schelden of bedreigen. Dit komt opvallend veel vaker voor bij organisaties of afdelingen waar veel contactmomenten zijn. In de zorg-, onderwijs-, vervoer- en dienstverleningssector is het risico op geweld en agressie het grootst (FNV). Slachtoffers kunnen zowel lichamelijke als psychische klachten krijgen en bij herhaaldelijke of schokkende gebeurtenissen zelfs een posttraumatische-stressstoornis (PTSS) oplopen.
PSA kan leiden tot meer ziekteverzuim
In 2024 had 17% van de Nederlandse werknemers te maken met vormen van ongewenst gedrag op het werk (TNO 2024). Medewerkers die te maken krijgen met ongewenst gedrag, hebben een grotere kans op gezondheidsklachten door PSA. PSA is een belangrijke oorzaak van ziekteverzuim. Het kan niet alleen leiden tot meer verzuim, maar ook tot een slechte werksfeer en lagere productiviteit. Alle reden om PSA serieus aan te pakken. Dat doe je als werkgever met behulp van een PSA-beleid.
Een effectief PSA-beleid opstellen
Een PSA-beleid begint met een risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E). Hierin breng je in kaart welke gezondheids- en veiligheidsrisico’s je medewerkers lopen en wat daarvan de oorzaken zijn. Daarna maak je een plan van aanpak met maatregelen om PSA te voorkomen en te verminderen. Voorbeelden hiervan zijn:
● Opstellen van een gedragscode: maak duidelijke afspraken over (on)gewenst gedrag op de werkvloer;
● Inrichten van een klachtenprocedure: zorg dat medewerkers op een laagdrempelige manier meldingen kunnen doen;
● Inhuren van een (externe) vertrouwenspersoon: bied medewerkers een veilige plek om incidenten te bespreken;
● Medewerkers informeren: communiceer actief over het PSA-beleid en de beschikbare ondersteuning;
● Werkdruk onderzoeken: kijk waar hoge werkdruk ontstaat en zoek naar oplossingen;
● Regelmatige voorlichting: bespreek PSA binnen je bedrijf en bied trainingen aan over gewenst gedrag.
Verzuimspecialist Sazas helpt je graag bij de aanpak van PSA. Sazas biedt bijvoorbeeld een stappenplan voor het opstellen van een effectief PSA-beleid.
